Phỏng vấn Forbes với Gavin Wood: Năm tiêu chí để xác định sự thành công lâu dài của blockchain

Tiêu đề gốc: Điều gì tạo nên hoặc phá vỡ một Blockchain: 5 tiêu chí của Gavin Wood

Tác giả gốc: Marie Poteriaieva

Bản dịch gốc: OneBlock+

Ngoài giá trị thị trường và sự cường điệu, điều gì quyết định thành công lâu dài của blockchain? Gavin Wood, người đồng sáng lập Ethereum, người khởi xướng khái niệm Web3 và là người tạo ra Polkadot, đã chia sẻ năm tiêu chí chính của mình để đánh giá blockchain.

Trong một cuộc phỏng vấn với Forbes, Gavin Wood, một nhà tiên tri trong ngành công nghiệp tiền điện tử, đã giải thích những yếu tố nào làm nên thành công của các dự án blockchain và những yếu tố nào khiến chúng thất bại. Ông cũng chia sẻ một số tiêu chí đánh giá hữu ích và cung cấp phân tích trực tiếp về các dự án blockchain phổ biến nhất hiện nay.

Phương pháp phân tích của ông giúp chúng ta hiểu rõ hơn về biến động giá của các loại tiền điện tử blockchain hàng đầu. Ví dụ, tại sao giá trị thị trường của ETH lại giảm từ mức đỉnh điểm là 575 tỷ đô la vào năm 2021 xuống còn 394 tỷ đô la hiện nay? Tại sao vốn hóa thị trường của SOL đạt mức cao nhất mọi thời đại là 115 tỷ đô la, trong khi DOT của Polkadot (ra mắt cùng thời điểm) lại giảm xuống còn 9 tỷ đô la? Wood không chỉ nhìn thấy số lượng những thay đổi này mà còn tìm ra những lý do chính đằng sau những thay đổi đó.

Gavin Wood phát biểu tại Decoded ở Brussels, tháng 7 năm 2024

Năm tiêu chí đánh giá blockchain của Gavin Wood

Có hàng trăm blockchain, mỗi blockchain có công nghệ, kịch bản ứng dụng và trường hợp sử dụng riêng. Để giúp chúng ta thấy được tiềm năng thực sự của blockchain, Gavin Wood đã liệt kê năm tiêu chí cơ bản để đánh giá chúng.

· Khả năng phục hồi: Nền tảng của Web3, khả năng phục hồi kết hợp mật mã, phi tập trung và lý thuyết trò chơi để bảo vệ blockchain khỏi các cuộc tấn công và đảm bảo tính ổn định lâu dài của chúng.

· Hiệu suất: Không chỉ là khả năng mở rộng, hiệu suất còn đo lường mức độ hiệu quả của mạng trong việc xử lý và hoàn thành tác vụ.

· Tính linh hoạt:Khả năng hỗ trợ nhiều ứng dụng và khả năng lập trình của blockchain.

· Khả năng truy cập: Mức độ dễ dàng để người dùng, nhà phát triển, ứng dụng và bot tương tác với mạng.

· Tính nhất quán: Khả năng của một hệ thống duy trì thông tin liên lạc nhanh chóng và nhất quán trên toàn mạng lưới của nó.

Khả năng phục hồi: Một tiêu chuẩn không thể thương lượng

Mặc dù blockchain có thể tập trung vào các đặc điểm khác nhau, nhưng có một tiêu chuẩn hoàn toàn không thể thương lượng, đó là tính phi tập trung và khả năng phục hồi. Tiêu chí này khó đánh giá và đòi hỏi sự quan tâm lâu dài nhưng lại là tiêu chí quan trọng nhất.

Gavin Wood cho biết: "Các blockchain bỏ qua tính phi tập trung và khả năng phục hồi không nên được gọi là Web3."

Ông tiếp tục nói: "Ví dụ, chúng ta thấy rằng mạng L2 trên Ethereum có một tập hợp các trình xác thực cố định và các trình xác thực này được quản lý bởi một công ty cụ thể, phải không? Rõ ràng đây không phải là một tính năng của Web3."

Đánh giá khả năng phục hồi của một blockchain thường phụ thuộc vào việc đánh giá mức độ phi tập trung của nó. Wood đặt ra một số câu hỏi để tiến hành đánh giá:

Ai là người đưa ra quyết định về giao thức?

Cơ cấu quản trị có rào cản gia nhập rõ ràng hay thấp không?

Ngoài ra còn có hệ số Nakamoto, đo lường số lượng bên cần thiết để phá vỡ một mạng lưới.

Cuối cùng, Wood cũng đề cập đến một vấn đề rộng hơn, chẳng hạn như liệu một thực thể duy nhất có thể thống trị hướng đi của toàn bộ dự án và "hoàn toàn kiểm soát hệ sinh thái và ngăn chặn những tiếng nói và ý kiến khác" hay không.

Gavin hài lòng với tính phi tập trung của Polkadot và cho biết hệ số Nakamoto của nó cao. Theo dữ liệu của Nakaflow, Hệ số Nakamoto hiện tại của Polkadot là 149, điều này có nghĩa là cần có ít nhất 149 trình xác thực độc lập hợp nhất để phá vỡ mạng lưới. Trong khi đó, một số blockchain lớn khác có điểm thấp hơn nhiều, chẳng hạn như Solana với số điểm là 19 và Ethereum chỉ với 2.

Tuy nhiên, rào cản gia nhập vẫn là một vấn đề.

Maurantonio Caprolu, một nhà khoa học nghiên cứu tại KAUST ở Ả Rập Xê Út, người đã đồng tác giả nhiều bài báo về Polkadot với Giáo sư Roberto Di Pietro, đã mô tả tiêu chuẩn cao cho vấn đề này.

“Cho đến năm 2022, mức cược trung bình cần thiết để trở thành người xác thực tích cực là khoảng 1,8 triệu DOT (khoảng 32 triệu đô la vào thời điểm đó). Ngay cả bây giờ, yêu cầu về mức cược tối thiểu này vẫn còn cao và thực sự có lợi cho sự tham gia của các tổ chức có khả năng chi trả một lượng lớn phí token DOT.”

Theo quan điểm của tiêu chuẩn phục hồi do Gavin định nghĩa, điểm yếu của Ethereum trở nên rõ ràng. Ethereum thường bị chỉ trích vì ảnh hưởng to lớn của Vitalik Buterin. Đặc biệt, bài đăng gần đây của ông trên X - "Tôi là người quyết định đội ngũ lãnh đạo mới của EF (Ethereum Foundation)" - đã làm gia tăng thêm tranh cãi.

Mọi người có thể hỏi: Với vị trí quan trọng của Gavin Wood trong Polkadot, liệu Polkadot cũng có nguy cơ bị Gavin thống trị cốt truyện không? Wood thừa nhận rằng tên tuổi của ông có sức nặng, nhưng nhấn mạnh rằng hoạt động quản lý của Polkadot được thúc đẩy bởi cộng đồng. Ông trích dẫn một số đề xuất thành công do cộng đồng lãnh đạo làm ví dụ, chẳng hạn như việc giảm tỷ lệ lạm phát của DOT, điều này chứng minh quy trình ra quyết định phi tập trung của Polkadot.

Nền tảng quản trị Polkassembly thúc đẩy hơn nữa sự tham gia của cộng đồng và sẽ triển khai một khuôn khổ phù hợp với OpenGov vào năm 2023. Caprolu và nhóm của ông tin rằng OpenGov có thể “mở rộng tính bao trùm và giảm sự tập trung quyền lực”. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu lưu ý: "Vì hệ thống này vẫn đang trong giai đoạn đầu, nên cần thêm thời gian và dữ liệu để xác minh liệu OpenGov có thể giảm thiểu thành công xu hướng tập trung quyền lực mà chúng tôi quan sát thấy trong Governance 1.0 (mô hình quản trị trước đây của Polkadot) hay không."

Hiệu suất: phải trả giá như thế nào?

Các blockchain khác nhau có các chiến lược khác nhau để cải thiện hiệu suất, nhưng thách thức chung mà chúng phải đối mặt là làm thế nào để tìm được sự cân bằng giữa cải thiện hiệu suất, phân quyền và tính nhất quán.

Lấy Ethereum làm ví dụ. “Ban đầu, họ dự định sử dụng sharding, thêm EVM shard vào mạng lưới”, Wood giải thích. “Nhưng họ đã từ bỏ điều đó để ủng hộ các giải pháp L2. Về cơ bản, họ không làm gì ngoài việc để những người khác xây dựng chuỗi và để Ethereum bảo mật chúng”. Cách tiếp cận này dẫn đến thiếu tính nhất quán và thậm chí là bảo mật bị xâm phạm. Wood tin rằng "Ethereum kết hợp với L2 thực chất không phải là Ethereum thực sự vì L2 không cung cấp các đảm bảo bảo mật tương tự."

Ngoài ra, Gavin tin rằng Solana đã hy sinh tính phi tập trung.

“Chiến lược của Solana là làm cho các trình xác thực của mình mạnh hơn và đảm bảo rằng có kết nối tốt giữa các trình xác thực này. Để đạt được mục tiêu này, Solana đã giảm số lượng trình xác thực. Bởi vì nếu bạn muốn cải thiện kết nối giữa hai trình xác thực, bạn thường cần giảm số lượng trình xác thực tham gia. Do đó, hệ số Nakamoto của Solana đã giảm, vì ít trình xác thực hơn có nghĩa là ít bên có thể kiểm soát mạng hơn, do đó làm giảm mức độ phi tập trung.”

Gavin Wood gọi Solana là "một chiến lược mở rộng đồng bộ cao" có tốc độ bị giới hạn bởi tốc độ mà một máy duy nhất có thể xử lý và đồng bộ hóa dữ liệu. Mặc dù cách tiếp cận này cho phép mở rộng quy mô nhanh chóng trong giai đoạn đầu, nhưng cuối cùng sẽ gặp phải hạn chế do phần cứng và mạng.

Đối với Wood, "Điều tương tự cũng đúng với nhiều chuỗi bằng chứng cổ phần khác. Họ không có chiến lược mở rộng quy mô nhất quán và để xử lý nhiều dữ liệu hơn, họ chỉ giảm số lượng trình xác thực và tăng tốc độ."

Polkadot được xây dựng khác với Solana và nó mở rộng quy mô và tối ưu hóa mạng bằng cách thêm nhiều trình xác thực hơn. Cụ thể, Polkadot tăng cường tính phi tập trung bằng cách tăng số lượng trình xác thực, thay vì giảm số lượng. Bằng cách có nhiều người xác thực tham gia hơn, Polkadot không chỉ duy trì tính phi tập trung mà còn giúp mạng chạy nhanh hơn. Nói cách khác, Polkadot tối ưu hóa hiệu suất thông qua "khả năng mở rộng" thay vì hy sinh tính phi tập trung để đổi lấy tốc độ.

Tính phổ biến: Tính hoàn chỉnh thực sự của Turing

Gavin Wood định nghĩa tính phổ biến của blockchain bằng cách đo lường mức độ dễ dàng chuyển đổi các ứng dụng Web2 sang Web3. Cụ thể hơn, ông đo lường tính linh hoạt bằng số lượng tác vụ tính toán khác nhau mà một blockchain có thể hỗ trợ và mức độ phức tạp của các tác vụ tính toán đó.

Ethereum giới thiệu khái niệm về tính hoàn chỉnh của Turing, có nghĩa là nó có thể thực hiện bất kỳ tác vụ tính toán nào. Nhưng như Wood chỉ ra, Ethereum không thực sự đạt được điều này. Điều này là do nó bị hạn chế bởi giới hạn khí và kích thước khối trong đó các phép tính phải được hoàn thành, điều này hạn chế phạm vi các vấn đề phức tạp mà nó có thể giải quyết.

Polkadot hướng đến mục tiêu loại bỏ những hạn chế này thông qua mô hình parachain của mình. Parachain thực thi logic riêng của chúng trong môi trường WebAssembly, miễn là quá trình tính toán được hoàn tất trong vòng vài giây. Thiết lập này cho phép parachain xử lý các tập dữ liệu lớn hơn nhiều. Hiện tại, Ethereum cho phép khoảng 15 triệu EVM gas cho mỗi khối, trong khi đối với Polkadot, con số này tương đương với 18 tỷ gas.

Tuy nhiên, tính linh hoạt của Polkadot, giống như Ethereum, vẫn mang tính định lượng hơn là định tính. Nó mở rộng sức mạnh tính toán nhưng không thay đổi cơ bản phạm vi tính toán. Điều này sẽ thay đổi với bản nâng cấp JAM sắp tới. Bản nâng cấp JAM hứa hẹn sẽ cho phép "tiếp tục", trong đó quá trình tính toán có thể tạm dừng và tiếp tục giữa các khối.

Giáo sư Soulla Louca, người đứng đầu sáng kiến blockchain tại Đại học Nicosia ở Síp, tin rằng việc loại bỏ giới hạn tính toán khối đơn lẻ có thể là một bước đột phá lớn. Bà giải thích:

“Trong khi các blockchain khác có cơ chế xử lý các phép tính phức tạp (ví dụ: giải pháp lớp thứ hai, tổng hợp lạc quan), thì hiện tại không có blockchain nào khác cung cấp cơ chế tiếp tục tích hợp tương tự như những gì JAM đề xuất. Khả năng này có thể mang lại cho Polkadot lợi thế đáng kể trong việc hỗ trợ các ứng dụng phức tạp và chung hơn, đặc biệt là các ứng dụng tiên tiến hơn như công cụ tài chính phức tạp, xử lý dữ liệu quy mô lớn, AI/ML trên chuỗi, v.v.”

Tính nhất quán: Loại bỏ các rào cản

Tính nhất quán là một thách thức lớn mà hệ sinh thái blockchain phải đối mặt. Các chuỗi song song L2 của Ethereum và Polkadot đều gặp khó khăn về mặt này. Như Wood mô tả, chúng hoạt động trong môi trường biệt lập và các tương tác xuyên chuỗi thường chậm, tốn kém và có khả năng không an toàn trừ khi có hệ thống đồng sắp xếp. Tuy nhiên, hệ thống này cũng mang lại những thách thức riêng vì nó đòi hỏi phải có siêu máy tính để phân loại, điều này tất yếu dẫn đến tình trạng tập trung hóa.

Wood thừa nhận rằng tính nhất quán không phải là trọng tâm chính của Polkadot. Mặc dù một số tích hợp và cầu nối đã diễn ra trong năm qua, các chuỗi song song vẫn phải đối mặt với các vấn đề về tính nhất quán.

Vấn đề này cũng đã được Tomaz Levak, người sáng lập OriginTrail chỉ ra. Công ty của ông đã phát triển một giao thức DeSci (khoa học phi tập trung) được thiết kế để cấu trúc và kết nối dữ liệu thực tế cho các ứng dụng AI và doanh nghiệp, và chạy trên chuỗi song song Polkadot của riêng mình. Levak cho biết mặc dù "hiệu suất và khả năng tùy chỉnh được hỗ trợ bởi thiết kế kỹ thuật của Polkadot là duy nhất trong việc đáp ứng nhu cầu", ông muốn thấy "sự tăng cường cơ sở hạ tầng kết nối với các hệ sinh thái blockchain khác".

Khả năng truy cập: Kiểm tra khả năng sử dụng

Trong không gian blockchain, nhận thức chung là công nghệ Polkadot rất mạnh mẽ nhưng khó hiểu. Tuy nhiên, Wood lưu ý rằng khả năng truy cập của Polkadot đã được cải thiện đáng kể trong năm qua, nhờ vào các nâng cấp đối với hệ thống XCM (nhắn tin chuỗi chéo) và ví hệ sinh thái. Tương tự như vậy, Tomaz Levak cho biết người dùng cuối của OriginTrail "hiếm khi tương tác trực tiếp với lớp blockchain vì giao diện người dùng thân thiện sẽ đảm bảo trải nghiệm mượt mà".

Tuy nhiên, các vấn đề về tính nhất quán vẫn tồn tại, cản trở khả năng truy cập. Wood cho biết JAM sẽ giải quyết vấn đề này bằng cách cung cấp kho dữ liệu chia sẻ, nơi các dịch vụ có thể được xây dựng để ẩn hoàn toàn các vấn đề về tính nhất quán mà người dùng gặp phải.

Về mặt thu hút nhà phát triển, Wood tự hào chỉ ra rằng Polkadot luôn có nhiều nhà phát triển toàn thời gian "nghiêm túc". Trên thực tế, Báo cáo dành cho nhà phát triển của Electric Capital cho thấy công nghệ của Polkadot xếp thứ ba trong lĩnh vực tiền điện tử. Hiện tại, Polkadot có 467 nhà phát triển toàn thời gian, chỉ đứng sau Solana (599) và Ethereum (3562). Tuy nhiên, Wood tin rằng con số thực tế cao hơn vì 35 nhóm làm việc trên JAM đang hoạt động trong môi trường nguồn đóng và không được đưa vào báo cáo.

Nhìn chung, hiện nay không có blockchain nào có thể hoàn toàn nắm vững năm tiêu chuẩn này. Như Gavin Wood đã nói:

"Có những hệ thống blockchain hoạt động rất tốt nhưng lại thiếu tính nhất quán, như Polkadot. Và những blockchain như Ethereum hoạt động tốt về tính nhất quán, nhưng hiệu suất lại tương đối kém. Nếu bạn nhìn vào Solana, nó hoạt động tốt về tính nhất quán, nhưng lại thiếu khả năng phục hồi và phi tập trung. Vì vậy, tình hình hiện tại là bạn có thể chọn một số đặc điểm này, nhưng không có blockchain nào có thể đáp ứng tất cả các yêu cầu này cùng một lúc."

Những người chiến thắng thực sự sẽ là những blockchain thích ứng với những thay đổi mà không ảnh hưởng đến các nguyên tắc cốt lõi của Web3. Câu hỏi đặt ra là: blockchain nào sẽ tìm thấy trạng thái cân bằng đầu tiên?

Liên kết gốc